Van klassiek naar modern naar improvisatie. De danscarrière van Miquel de Jong (1971) verliep als een persoonlijke ontdekkingstocht, de bestemming bleek een bevrijding. “Dat je na al die jaren ziet dat het ook anders kan.” Miquel werkt nu bij Panama Pictures als bewegingscoach en assistent van choreograaf Pia Meuthen. “Het is heel leuk om te reageren op de ander en keuzes te maken in het belang van het geheel.”
Als Miquel de Jong halverwege jaren negentig als eerste solist aantreedt bij het gerenommeerde dansgezelschap L’Opera de Lyon, heeft hij al een indrukwekkende loopbaan achter de rug: vanaf zijn tiende opgeleid aan het Koninklijk Conservatorium in Den Haag, zes jaar bij Scapino Ballet Rotterdam. Klassieke dans is zijn specialisme. “Dat is iedere dag trainen, strenge regels, strak regime. Klassiek was jarenlang mijn basis.”
Maar dan ontmoet hij in Lyon choreograaf Russell Maliphant. “Russell werkt vanuit improvisatie en lichaamsgerichte technieken als tai-chi, yoga, acrobatiek en capoeira. Hij liet me zien dat je op die manieren op heel andere plekken terecht kunt komen. Dat was echt een ontdekking voor me, dat je na al die jaren bemerkt dat het ook anders kan. Ik was destijds wel klaar met klassieke dans, die man bracht weer een glimlach op mijn gezicht.”
ImproXchange
Miquel raakt zo onder de indruk van Maliphant’s methodiek dat hij besluit de bewegingsstijlen en technieken in Londen verder te bestuderen. “Dat was best lastig als je zo veel jaren klassiek gedanst hebt. Ik moest het oude laten vallen, een hoop afleren en helemaal opnieuw beginnen. Heel intens.”
De kennis, aangevuld met opgedane inzichten, verwerkt hij in zijn eigen methode: ImproXchange. “Zo heb ik dat genoemd omdat ik het belangrijk vind dat we in improvisatie samenwerken.” ImproXchange combineert improvisatie met compositie; dansers leren te vertrouwen op de instincten van hun lichaam en natuurlijke bewegingen te volgen. Ondertussen worden ze actief betrokken bij de context: hun mededansers, de ruimte, het geluid, het licht en het publiek. “Het is heel leuk om te reageren op de ander en keuzes te maken in het belang van het geheel.”
Kans
Miquel danst dan ook nog – modern, met onder andere Piet Rogie, Klaus Jurgens, Jens Van Daele, Jan Martens. En bij Panama Pictures, in voorstellingen als Ergens; dichtbij, Go tell en Of knives and men. “Daar deelde ik met Pia mijn gedachten over improvisatie, vertelde haar over mijn methodiek. Zij zag dat die goed aansloot bij haar manier van werken, waarin de performers al heel belangrijk waren bij de totstandkoming van een voorstelling. Daarom stelde ze me plek voor naast haar, als assistent en bewegingscoach. Ik heb die kans met twee handen aangegrepen.”
Sindsdien is Miquel vanaf het prille begin betrokken bij de voorstellingen van Panama Pictures. “Bij de start van een nieuwe voorstelling bespreken we eerst de thematiek met de performers; onze ideeën, teksten, beelden. Pia en ik hebben dan al bepaald naar welke bewegingskwaliteiten we op zoek gaan. Vervolgens stel ik improvisatieopdrachten voor en kijken we wat voor reacties er komen, welke bewegingen er ontstaan. En dan is het bijsturen en schaven, in verschillende groepen werken, ieder z’n eigen rol laten ontdekken. Net zolang tot de voorstelling klopt bij wat we met z’n allen bedacht hebben.”
Mooie rol
De aanpak is voor nieuwe performers soms wel even wennen. “Ja, je vraagt heel veel van ze, het is een groeiproces. Maar je ziet ook dat dansers vaak hongerig zijn naar meer en anders, niet alleen techniek en vaste oefeningen. Als je ze dan zo bij de ontwikkeling kunt betrekken, door input te geven, er samen uit te halen wat erin zit – dat is fantastisch, daar geniet ik van.”
Dansen doet Miquel niet meer. “Ik merkte dat ik het fysiek niet meer aankon, elke dag opwarmen en de pijntjes na de voorstelling.” En ambities om zelf te choreograferen heeft-ie niet. “Nee, ik wil die eindverantwoordelijkheid niet, de druk om stukken te maken. Daarom ben ik zo blij met deze plek. Ik heb alle vrijheid om mijn inzichten en voorstellen met Pia te delen, om met haar aan de kwaliteit te werken. Om mijn kennis, en de ervaring die ik heb opgedaan als danser, over te dragen op andere dansers. Om samen voorstellingen te maken. Ik heb een heel mooie rol bij Panama Pictures.”
Miquel geeft ook geregeld ImproXchange workshops bij Panama Pictures, voor dansers en acrobaten/circusartiesten, studenten en professionals.
Foto: Martijn Kappers
Bij de voorstellingen van Panama Pictures zijn heel veel enthousiaste en kundige makers betrokken, voor en achter de schermen. Samen vormen zij ons gezelschap. Hier lees je hun (en dus onze) verhalen.
