Hoe kan ik iets over een voorstelling vertellen zonder te verklappen wat het is? Dat is voor dramaturg Guido Jansen telkens weer de cruciale vraag als hij zijn Zintuiglijk Colleges samenstelt. Omdat hij ook betrokken is bij het artistieke vooronderzoek van de Panama Pictures-voorstellingen, kan hij ruim putten uit inspiratiebronnen. “Ik wil het publiek meenemen in de zintuiglijke ervaring.”
Hij volgde een opleiding Theater-, film- en televisiewetenschap, maar Guido’s hart ligt vooral bij dans. “Zodra een acteur op het podium tegen me begint te praten, haak ik af. Dans geeft een heel andere ervaring, is poëtisch, beeldend. Zonder woorden. Wat dat teweegbrengt, fascineert mij. Ik vind het heerlijk om daarop te reflecteren. Om te ontdekken en te analyseren wat de maker heeft bedoeld.” Een rol als dramaturg lag dan ook voor de hand, naast zijn werk als docent aan de theateropleiding van de HKU. “Dramaturgie is een manier van mee-maken waarin ik al die kennis, ervaring en interesse in media en kunst kan toepassen.”
Bruggetjes naar de voorstelling
Guido kende Panama Pictures nog maar van één voorstelling toen hem werd gevraagd of hij er de inleidingen kon verzorgen. “Het werk van Panama Pictures gaat over een bepaalde manier van ervaren, in plaats van dat het een eenduidig verhaal vertelt. Ik wilde die inleidingen dan ook anders aanpakken. Niet ‘beste mensen, hier is de maker bekend van, dit ga je zo zien’, maar het publiek meenemen in de zintuiglijke ervaring. Ze alvast een beetje laten warmdraaien, zodat ze zichzelf tot de voorstelling kunnen verhouden.”
En dus noemde hij zijn inleiding Zintuiglijk College. Met fragmenten uit films, beeldende kunst en audio belicht Guido er de thematiek en de dynamiek van de voorstelling, toont hij hoe kunstenaars die vertaalden naar andere vormen. “Vanishing Point bijvoorbeeld gaat over ouder worden en wat vergankelijkheid met ons doet. Met een timelapsefilmpje van een opgroeiende vrouw laat ik zien dat het heel moeilijk is om aan te wijzen waar dat kantelpunt tussen jong en oud ligt. Met een gedicht van Jozef Deleu, over een zoon die naar zijn ouder wordende moeder kijkt, maak ik het proces van verlies voelbaar. Met dit soort voorbeelden en associaties, als bruggetjes naar de voorstelling, nodig ik bezoekers uit om er met een andere focus naar te kijken en het op je in te laten werken.”
Zoektocht naar de kern
Omdat Guido ook betrokken is bij het artistieke vooronderzoek van iedere Panama Pictures-voorstelling, kan hij voor zijn Zintuiglijk Colleges ruim putten uit inspiratiebronnen. “Zo’n vooronderzoek begint altijd met een eerste idee van Pia Meuthen, dat we vervolgens met allerlei voorbeelden en fenomenen met eenzelfde thematiek analyseren. Dat kunnen films zijn, boeken, blogs, beeldende kunst. Maar ook architectuur of filosofie. Tijdens zo’n maandenlange zoektocht naar de kern krijgen we steeds scherper waar het precies om gaat en wat we willen laten zien. Pas als dat helder is, gaat Pia met de performers aan de slag. En ook dan vinden die dikwijls nog nieuwe associaties en beelden.”
Gesprekken met het publiek
De Zintuiglijk Colleges krijgen echter pas veel later vaste vorm. “Daar ben ik tot op het laatst mee bezig. Vaak zelfs tot in de montageweek. Als ik de voorstelling voor het eerst in z’n geheel zie en voel wat die met me doet, schieten me weer nieuwe voorbeelden te binnen.”
En ook de interactie met de bezoekers leidt geregeld tot nieuwe inzichten. “De naam doet misschien anders vermoeden, maar de Zintuiglijk Colleges zijn geen voordrachten. Het zijn gesprekken met het publiek; ik vraag naar hun ervaringen met de thematiek, laat ze analyseren en vertellen wat ze zien. Zo ontstaat er een open dialoog. En maken ze zelf hun beleving van de voorstelling al een beetje mee.”
Bij de voorstellingen van Panama Pictures zijn heel veel enthousiaste en kundige makers betrokken, voor en achter de schermen. Samen vormen zij ons gezelschap. Hier lees je hun (en dus onze) verhalen.
